ေအအက္စ္အို (A.S.O) လား၊ ေလးဖက္နာလား

လူကေတာ့ ဘာမွ မျဖစ္ပါဘူး၊ ေဆးစစ္ လိုက္ေတာ့ A.S.O တက္ေနတယ္။ ၃၀ဝ ရွိတယ္၊ ဘာလုပ္ရမလဲ ဟိုနာ၊ ဒီနာ ျဖစ္လို႔ စစ္လိုက္တာ A.S.O တက္ေနတယ္၊ ဘာလုပ္ ရမလဲ အရင္ႏွစ္လက စစ္တာ A.S.O ၂၅၀ ရွိတာ၊ အခု ၄၀ဝ ျဖစ္ေနၿပီ၊ ပင္နယ္ဆလင္ ေသာက္တာပဲ၊ ဘာဆက္လုပ္ ရမလဲ သမီးေလး ေလးဖက္နာ ျဖစ္ေနတာ၊ ပင္နယ္ဆလင္ အဆီ ထိုးေနတာ ၃ ႏွစ္ ရွိၿပီ၊ ဆက္ထိုး ရမလား A.S.O တက္ေနတယ္၊ ေလးဖက္နာ ျဖစ္ေနၿပီ၊ ဘာေဆး ေသာက္ရမလဲ စာေရးသူ မၾကာခဏ ၾကားရေသာ လူနာႏွင့္ လူနာရွင္မ်ား ေျပာစကားမ်ားျဖစ္ပါသည္။

ေဆး ခန္းသို႔ လာျပေသာ လူနာမ်ား ထံမွ ၾကားရ တတ္သကဲ့သို႔ သြားေလရာ၊ ေရာက္ေလရာမွာ မၾကာခဏ ၾကားရ တတ္ေသာ စကားမ်ားျဖစ္သည္။ A.S.O ဆိုတာ ဘာမွန္းမသိ၊ ေလးဖက္နာဆိုတာ ဘာမွန္းမသိ၊ ေသခ်ာတာ တစ္ခု ကေတာ့ A.S.O ဆိုသည္မွာ ေလးဖက္နာ ျဖစ္သည္ဟု ယူဆ ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။

A.S.O ဆိုသည္မွာ ဘာလဲ၊

ေလးဖက္နာ ဆိုသည္မွာ ဘာလဲဟု သိထားရန္ လိုသည္။ သို႔မွသာ လူနာမ်ား အေနႏွင့္ အဓိပၸာယ္ရွိရွိေတြး၊ မွန္ကန္ေသာ ကုသမႈကို ခံယူ၊ စိုးရိမ္ ပူပန္မႈမ်ားကို ေလွ်ာ့ခ် ႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။


ေအအက္စ္အို (A.S.O) ၏ အရွည္မွာ Anti-Streptococcal-O- Antibody ျဖစ္သည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ၂ ပတ္မွ ၂ လ အတြင္း Streptococcus ေခၚ ဗက္တီးရီးယား ပိုးဝင္ၿပီးေနာက္ ခႏၶာကိုယ္၏ တံု႔ျပန္မႈ အေနႏွင့္ ထုတ္ေပး လိုက္ေသာ ခုခံအား၊ အင္တီ ေဘာ္ဒီျဖစ္သည္။ ယင္းသည္ ခုခံအား ျဖစ္သကဲ့သို႔ Streptococcus ပိုးဝင္ျခင္း၏ အမွတ္အသားလည္း ျဖစ္သည္။ ထို Strep ဗက္တီးရီးယား ပိုးသည္ ခႏၶာကိုယ္တြင္ ေရာဂါ မ်ိဳးစံု ေပးေလ့ရွိသည္။ လည္ ေခ်ာင္းနာ (Sore throat)၊ အဆုတ္ပြ (Chest infection)၊ အေရျပားအနာ (Skin infection) စသည္ျဖင့္ မ်ိဳးစံုသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ A.S.O သည္ ယခင္က လည္ေခ်ာင္းနာ၊ အေရျပား အနာ ျဖစ္ခဲ့သည္ကို ျပသည္။ A.S.O သည္ ပိုးတစ္ခါ ဝင္ၿပီးလွ်င္ ခ်က္ခ်င္း မေပ်ာက္တတ္၊ လ အနည္း ငယ္ ၾကာတတ္သည္။ ေလးဖက္နာ အဖ်ားကို ေဆးပညာအရ ႐ူမက္တစ္ဖီဘာ (Rheumatic Fever) ဟုေခၚသည္။ Strep ပိုး ဝင္ၿပီးေနာက္ ႏွစ္ပတ္ အၾကာတြင္ ျဖစ္လာေသာ အဆစ္ေရာင္ ေရာဂါ ျဖစ္သည္။ Strep ပိုးဝင္ၿပီး ထြက္လာေသာ အင္တီေဘာ္ဒီ (Antibody) ခုခံအားက မိမိ ခႏၶာကိုယ္ အဆစ္မ်ားကို ျပန္လည္ တိုက္ခိုက္ျခင္း ျဖစ္သည္။ အဆစ္ သာမက ႏွလံုး၊ အေရျပား တို႔တြင္လည္း ေရာဂါ လကၡဏာေပၚေစသည္။ ေလးဖက္နာ အဖ်ားတြင္ ထူးျခား ခ်က္မ်ား ရွိသည္။ အသက္ ၅ ႏွစ္မွ ၁၅ ႏွစ္ အတြင္း အျဖစ္ မ်ားသည္။ အရြယ္မေရြး ျဖစ္ႏိုင္ ေသာ္လည္း အသက္ႀကီး သူမ်ားတြင္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ နည္းသည္။ အရြယ္မေရြး ျဖစ္ႏိုင္ေသာ္လည္း အသက္ ႀကီးသူ မ်ားတြင္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ နည္းသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဆရာဝန္က အဆစ္ေရာင္ေသာ ကေလးႏွင့္ ဆယ္ေက်ာ္သက္ လူငယ္တို႔တြင္ ေလးဖက္နာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခကို ဦးစားေပး စဥ္းစားေလ့ ရွိေသာ္လည္း အသက္ႀကီးလူနာ အဆစ္နာ ပါက အျခား ေရာဂါမ်ားကို ပိုစဥ္းစားေလ့ ရွိသည္။ ေလးဖက္နာ အဆစ္နာျခင္းသည္ အဆစ္ႀကီးမ်ား နာေလ့ ရွိသည္။ အလြန္အမင္း နာသည္။ အဆစ္မ်ားေရာင္ကိုင္း၍ လႈပ္ မရေလာက္ေအာင္ နာသည္။ အိပ္ရာတြင္ နား ေနရ ေလာက္ေအာင္ နာသည္။ အဆစ္ အမ်ားစု ထိသည္။ တစ္ဆစ္ၿပီးမွ တစ္ဆစ္ နာသည္။ တစ္ဆစ္တြင္ နည္းနည္းသက္သာ၊ ေနာက္တစ္ဆစ္တြင္ စနာ စသည္ျဖင့္ လွည့္ၿပီး နာေလ့ရွိသည္။

အလြန္အမင္းနာေသာ္လည္း ေပ်ာက္သြားပါက လံုးဝျပန္ေကာင္းသြားေလ့ ရွိသည္။ နာတာရွည္ အဆစ္နာျပႆနာ က်န္ေလ့ မရွိ။ အဆစ္ မ်ားမွာ ပံုပ်က္ ပန္းပ်က္ ပ်က္စီး သြားေလ့ မရွိ။ လူအမ်ားစိုးရိမ္ၾကသည္မွာ ႏွလံုး ထိခိုက္မႈ ျဖစ္သည္။ ေလးဖက္နာသည္ အဆစ္ ေရာင္႐ံု သာမက ႏွလံုးပါ ေရာင္ပါက လူနာသည္ ရင္တုန္၊ ႏွလံုးနာ၊ ေမာပန္း၊ ေျခေထာက္ေရာင္၊ အေမာေဖာက္ စသည္တို႔ခံစားရသည္။ ထို႔အျပင္ အေရျပားအကြက္ေပၚ၊ အေရျပား အဖုအလံုးေပၚ၊ မူမမွန္ ခႏၶာကိုယ္ လႈပ္ရွား စသည္ျဖင့္လည္း ေပၚတတ္သည္။ ဤလကၡဏာ အားလံုးသည္ ေလးဖက္နာ အဖ်ား၏ လကၡဏာမ်ား ျဖစ္သည္။ အျဖစ္ အမ်ားဆံုးမွာ အဆစ္ ေရာင္ျခင္း ျဖစ္ၿပီး အေရး အႀကီးဆံုးမွာ ႏွလံုး ေရာင္ျခင္း ျဖစ္သည္။ ႏွလံုး ေရာင္ပါက လံုးဝ ပ်က္စီး သြားေလ့ရွိၿပီး နာတာရွည္ ႏွလံုး ေရာဂါ ျဖစ္ေစသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေလးဖက္နာသည္ အဆစ္ကို လွ်ာႏွင့္ လ်က္႐ံု လ်က္၍ ႏွလံုးကို အနာရြတ္ ထင္ေအာင္ ကိုက္သည္ဟု တင္စားေလ့ရွိသည္။

အဆစ္၊ ႏွလံုး၊ အေရျပား လကၡဏာ တို႔ကို ေလးဖက္နာတြင္ သာမက အျခား ေရာဂါမ်ားတြင္ပါ ေတြ႕ရေလ့ ရွိရာ အဓိက ကြာျခားခ်က္မွာ ေလးဖက္နာ တြင္ A.S.O ျမင့္တက္ ေနျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အဆစ္ေရာင္ က်ယ္၊ၿပီး A.S.O တက္လွ်င္ ေလးဖက္နာဟု သတ္မွတ္ ႏိုင္ေသာ္လည္း အဆစ္ မေရာင္ဘဲ A.S.O သာ တက္ပါက ေလးဖက္နာဟု သတ္မွတ္ျခင္းမွာ အဂၤါ မစံု၊ မျပည့္ မစံု သတ္မွတ္ျခင္းဟု ဆိုရေပမည္။ ယခင္က Strep ပိုးဝင္ျခင္းကို ျပ သည္ထက္ မပိုဟု ဆိုႏိုင္သည္။

ေလးဖက္နာ အဖ်ား၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာ

Strep ဗက္တီးရီးယား ပိုးဝင္၊ A.S.O တက္၊ လူနာအခ်ိဳ႕ ေလးဖက္နာ အဖ်ား (Rheumatic Fever) ျဖစ္၊ ထိုလူနာမ်ား အနက္ အခ်ိဳ႕သည္ နာတာရွည္ ႏွလံုးေရာဂါ ျဖစ္ေတာ့သည္။ ေလး ဖက္နာ အဖ်ား တစ္ခါျဖစ္၊ ႏွစ္ခါ ျဖစ္ရာမွ ထပ္ခါ ထပ္ခါ ျဖစ္ေလ ႏွလံုးကို ထိခိုက္ေလ ျဖစ္သည္။ ေလးဖက္နာ ႏွလံုး ေရာဂါ (Rheumatic Heart Disease) ဟုေခၚသည္။ ႏွလံုးအခန္း မ်ားအၾကားရွိ အေပါက္မ်ားက်ဥ္း၊ က်ယ္ မလံု စသည္ျဖင့္ မ်ိဳးစံုျဖစ္ေလ့ရွိသည္။

လူနာအေနႏွင့္ ရင္တုန္၊ အေမာေဖာက္၊ ေျခေထာက္ေရာင္၊ေရဖ်ဥ္းစြဲ စသည္ျဖင့္ မ်ိဳးစံုခံစားရသည္။ နာတာရွည္ ေရာဂါ ျဖစ္သည့္ အေလ်ာက္ ပညာေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး အားလံုးထိခိုက္ေတာ့သည္။

ေအအက္စ္အိုႏွင့္ ေလးဖက္နာ

ေအအက္စ္အိုသည္ Strep ဗက္တီးရီးယား ပိုးဝင္ခဲ့သည္ကို ျပသည့္ အတြက္ A.S.O တက္လွ်င္ေလးဖက္နာ ျဖစ္ႏိုင္သည္ဟု အၾကမ္းဖ်င္း ဆိုႏိုင္ ေသာ္လည္း A.S.O တက္တိုင္း ေလးဖက္ နာျဖစ္သည္ မဟုတ္ေပ။ A.S.O တက္သူ မည္မွ်သည္ ေလးဖက္နာျဖစ္ သည္ဟု ေသေသခ်ာခ်ာ မသိႏိုင္ေသာ္လည္း ရာခိုင္ႏႈန္းအားျဖင့္ နည္းသည္ဟု ဆိုႏိုင္သည္။

အလားတူ ေလးဖက္နာ အဖ်ား ရာခိုင္ႏႈန္း မည္မွ်သည္ နာတာရွည္ ေလးဖက္နာ ႏွလံုး ေရာဂါျဖစ္သည္လည္း မသိၾကေခ်။ သို႔ရာတြင္ ေလးဖက္နာ ဖ်ားစဥ္ အဆစ္ေရာင္႐ံု သာမက ႏွလံုးပါ ေရာင္ပါက နာတာရွည္ ႏွလံုးေရာဂါ ပိုျဖစ္ေလ့ရွိသည္။



A.S.O ကုသျခင္္း

ေလးဖက္နာ ကာကြယ္ျခင္း

A.S.O တက္ေနျခင္းသည္ မၾကာခင္က Strep ဗက္တီးရီးယား ပိုးဝင္ ခဲ့သည္ကို ျပသည့္အေလ်ာက္ ဆက္လက္ ရွိေနႏိုင္ေသာ ပိုးကို ပင္နယ္ ဆလင္ (Penicillin) ေပး၍ ကုသေလ့ရွိသည္။ လူနာသည္ လည္ေခ်ာင္းနာ၊ အေရျပား အနာ ရွိေနပါက ပို၍ပင္ ကုသင့္ ပါသည္။

ပင္နယ္ဆလင္ကို တစ္ပတ္ၾကာ ေပးေလ့ရွိသည္။ A.S.O ျမင့္ေနသူမ်ားကို ေလးဖက္နာကာကြယ္ ရန္ ပင္နယ္ဆလင္ ႏွစ္ခ်ီ၍ ေပးသင့္သလား။ အမ်ား စိတ္ဝင္စားေသာ ေမးခြန္း ျဖစ္သည္။ ေလးဖက္နာ ကာကြယ္ျခင္း သံုးဆင့္ ရွိသည္။ A.S.O သာ ျမင့္တက္ၿပီး တစ္ႀကိမ္တစ္ခါမွ် ေလးဖက္နာ အဖ်ား၊ အဆစ္ေရာင္သူ မျဖစ္ဖူး သူတြင္ ကာကြယ္ ပါက ပထမအဆင့္ ကာကြယ္ျခင္း ဟုေခၚသည္။ ေလးဖက္နာ ျဖစ္ဖူးသူတြင္ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ ထပ္မျဖစ္ေအာင္
ကာကြယ္ ျခင္းကိုဒုတိယအဆင့္၊ ေလးဖက္နာ ႏွလံုးေရာဂါ ျဖစ္ၿပီးမွ ေနာက္ထပ္ ေလးဖက္နာအဖ်ား မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ျခင္းကို တတိယ အဆင့္ ကာကြယ္ျခင္းဟု ေခၚသည္။

ေလးဖက္နာ ျဖစ္ဖူး သူႏွင့္ ေလးဖက္နာ ႏွလံုးေရာဂါ ရွိသူမ်ားတြင္ ကာကြယ္ျခင္း ျဖစ္သည့္ ဒုတိယအဆင့္ႏွင့္ တတိယ အဆင့္ ကာကြယ္ျခင္း တို႔မွာ အျငင္းပြားဖြယ္ မရွိေခ်။

လူနာသည္ ပင္နယ္ဆ လင္ကို ႏွစ္ခ်ီ၍ ကုသမႈ ခံယူ သင့္သည္။ ပထမ အဆင့္ ကာကြယ္ျခင္းျဖစ္သည့္ A.S.O တက္႐ံုျဖင့္ ပယ္နယ္ ဆလင္ ႏွစ္ခ်ီ၍ ေသာက္ျခင္းမွာမူ စဥ္းစားရန္ လိုသည္။ A.S.O တက္တိုင္း ေလးဖက္နာ ျဖစ္သည္ မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ လူနာက ကေလး၊ လူငယ္၊ A.S.O တက္႐ံု သာမက အဆစ္ပါ ေရာင္ပါက ေလးဖက္နာ ကာကြယ္ရန္ အေလးသာသည္ဟု ဆိုခ်င္ သည္။ အသက္ႀကီးႀကီး၊ ၄၀ ေက်ာ္ ၅၀၊ ဘာမွမျဖစ္၊ A.S.O တက္႐ံုသာ ဆိုလွ်င္ေတာ့ မလိုဟု ယူဆပါသည္။ လည္ေခ်ာင္း မၾကာခဏနာတတ္သူ မ်ားတြင္လည္း ပင္နယ္ဆလင္ အခ်ိန္ ၾကာၾကာ ေပးေလ့ ရွိသည္။

ပင္နယ္ဆလင္ ေပးရမည့္ ကာလ

ေလးဖက္နာ အဖ်ား ျဖစ္ဖူးသူႏွင့္ နာတာရွည္ ေလးဖက္နာ ႏွလံုး ေရာဂါ ခံစား ေနရသူမ်ားတြင္ ပင္နယ္ ဆလင္ ႏွစ္ခ်ီ၍ ေပးေလ့ ရွိသည္။

ေသာက္ေဆး သို႔မဟုတ္ သံုးပတ္ တစ္ခါထိုးရ ေသာ ေဆးသံုးေလ့ ရွိသည္။ မည္မွ် ၾကာၾကာ ေပးသင့္သည္မွာ အေျခအေနေပၚ မူတည္သည္။ ေလးဖက္နာ အဖ်ား ျဖစ္ၿပီး ၅ ႏွစ္ၾကာ ထိေပးရန္၊ အသက္ ၂၁ ႏွစ္ ထိေပးရန္၊ တစ္ သက္ လံုးေပးရန္ စသည္ျဖင့္ အယူအဆ မ်ိဳးစံု ရွိသည္။ ကေလး၊ လူငယ္ တစ္ေယာက္တြင္ ေလးဖက္နာ အဖ်ား တစ္ႀကိမ္ ျဖစ္ဖူးပါက ၾကာၾကာ ေပးေလ ေကာင္းေလဟု ယူဆၾကသည္။ ေလး ဖက္နာ ႏွလံုး ေရာဂါ ခံစား ေနရသူမ်ား အတြက္မူ တစ္သက္လံုး ကာကြယ္ေလ့ ရွိသည္။ တခ်ိဳ႕က အသက္ ၄၀ ထိ ကာကြယ္သည္။ ယခု အခါတြင္ လူအမ်ားစုက A.S.O တက္႐ံုျဖင့္ ပင္နယ္ ဆလင္ ေသာက္ေလ့ ရွိၾကသည္။ မွားသည္၊ မွန္သည္ ဆိုရ ခက္သည္။ ကေလး လူငယ္မ်ားတြင္ေတာ့ ပိုေသာက္သင့္ သည္ဟု ယူဆသည္။ ပင္နယ္ဆလင္ ႀကိဳေသာက္ ၾကေသာ ေၾကာင့္လား မသိ။ ယခု အခါတြင္ ေလးဖက္နာ နာတာရွည္ ႏွလံုး ေရာဂါ လူနာမ်ားကို ယခင္ ဆယ္ႏွစ္၊ ဆယ့္ငါးႏွစ္ေလာက္ မေတြ႕ရေတာ့ေခ်။

Source : Health DigestNews Journal